Toen ik in de loop van 2020 het eerste idee voor ‘de reizen’ formuleerde, had ik een doel voor ogen dat eerder ‘documentair’ genoemd zou kunnen worden.
Het was mijn intentie om als fotograaf vier grote reizen te maken, één naar elke windrichting in Europa. Elke reis zou een vier- tot vijftal maanden duren, en zou op verschillende aspecten van de biosfeercrisis focussen door middel van fotografie en een geschreven verslag dat uiteindelijk zijn neerslag zou vinden in boekvorm.
Door de omstandigheden van het leven is dat project wat verschoven in de tijd. De afgelopen jaren zijn op persoonlijk vlak intens geweest. Begin 2021, kort na het aankondigen van mijn project, overleed mijn vader. Begin 2023 overleed de moeder van mijn vrouw Agnes. Onnodig te zeggen dat het afscheid van onze ouders een intens proces was dat tijd en aandacht vroeg. Ik heb over deze processen geschreven in de blogposts
'Fragmenten van een leven' en 'Oud nieuws'
Naast deze ingrijpende gebeurtenissen, waren er nog andere processen in het leven die maakten dat het werk voor het reisproject vertraging opliep. Maar er is geen haast, en het leven is op elk mogelijk moment precies zoals het moet zijn. Zoals een reis niet gaat over het aankomen, zo gaat dit project niet over een snel resultaat. Het leven IS de reis.
Ik wilde in beeld brengen op welke manier de klimaat- en biodiversiteitscrisis onze leefwereld al heeft beïnvloed, en hoezeer de natuurlijke wereld al te lijden heeft onder onze al te grote impact. Maar ook wilde ik plaatsen en mensen in beeld brengen die al tonen hoe het anders kan: nieuwe manieren van bestaan in onze biosfeer op het vlak van landbouw, economie, stedelijke planning, eco-toerisme, visserij, mobiliteit, enzovoort. En ook was het mijn intentie om tijdens die reizen de schoonheid in beeld te brengen die ons nog rest. Ik ben al een leven lang naast beeldend kunstenaar ook fotograaf, en heb altijd al de natuur gefotografeerd op mijn reizen. Het inruilen van de schilderborstels voor mijn fototoestel was dus geen al te grote breuk. Je kan in meer detail lezen over de oorspronkelijke reisplannen in deze blogpost.
Het leven heeft er dus voor gezorgd dat die reizen moesten uitgesteld worden, maar ondertussen ging ik onverminderd door met mijn research voor het project. Die research kreeg echter gaandeweg een andere focus: naarmate ik me meer en meer verdiepte in alle aspecten van de metacrisis, besefte ik ook steeds meer dat er ten gronde één oorzaak is die ervoor zorgt dat we steeds in dezelfde fouten vervallen: ons verhaal over de wereld, onze overtuigingen over wat die wereld eigenlijk is en ons verhaal over onszelf. Onze metafysische overtuigingen, zeg maar.
Ik besefte gaandeweg dat ik niet meer zozeer bezig was met hernieuwbare energie, mobiliteit of biologische landbouw, maar met de onderliggende overtuigingen die ervoor zorgen dat we momenteel zo fout bezig zijn, en dat we het zo moeilijk of onmogelijk vinden om in harmonie met onze leefwereld te bestaan. Mijn onderzoek bracht me op erg uiteenlopende terreinen, zoals systeemdenken, evolutionaire biologie, quantumfysica, de studie van bewustzijn, astrofysica en astrobiologie, antropologie, geschiedenis, economie, vergelijkende godsdienstwetenschappen, religie en mythologie, filosofie, enzoverder. Uit mijn onderzoek begon zich een beeld te vormen dat voor mij vele punten van onze schijnbaar oeverloos complexe situatie verbindt tot een geheel dat enige duidelijkheid kan bieden over de onderliggende redenen van onze problemen maar ook over de mogelijke oplossingen voor deze convergentie van crisissen.
Nu ik deze zinnen schrijf (oktober 2024), heb ik het plan opgevat om een boek te schrijven over mijn voortschrijdende inzichten. Ik dacht dat pas na de eerste projectreizen te doen, maar ik voel nu dat het niet meer moet of kan wachten, en dat ik mijn ideeën over onze huidige situatie en de mogelijke andere manieren van denken daarover, nu al kan of moet delen. Ik wordt daarin ook erg aangemoedigd door mijn vrouw en spirituele partner Agnes, die op een gelijkaardig pad is van onderzoek, zij het met andere middelen.
Het reisproject is niet ‘afgeschreven’: ik heb nog steeds te intentie om deze fotografische reizen daadwerkelijk te toen. Iets in mij fluistert me in dat fotografie nog wel degelijk een rol zal spelen op mijn weg, en dat het in beeld brengen van de magie van onze planeet een deel zal zijn van wat ik probeer te communiceren.
Maar eerder dan de documentair opgevatte, ‘foto-journalistieke’ expedities die ik voor ogen had, zullen de fotografische projectreizen eerder pelgrimstochten naar schoonheid worden, omdat ik voel dat daar mijn grootste passie ligt. Misschien kan schoonheid de wereld redden, zoals fotograaf Chris Jordan stelde in deze Mijmering. Misschien kan de hernieuwde herkenning van het sacrale in die schoonheid doorheen onze verdedigingslinies breken en ons terug verbinden met het prachtige geheel waar we deel van uitmaken. Zoals Thomas Berry het stelt: "Het ontbreken van een besef van het heilige is de essentiële tekortkoming in veel van onze pogingen om onze menselijke aanwezigheid aan te passen aan de natuurlijke wereld. Zoals het gezegde luidt: “We zullen niet redden wat we niet liefhebben. Het is ook waar dat we niet zullen liefhebben of redden wat we niet als heilig ervaren.... Uiteindelijk zal alleen ons gevoel van het heilige ons redden."
Mijn oorspronkelijke, meer documentaire uitgangspunt vervult me nu minder met vreugde of enthousiasme dan eerst, en ik ga de stem van mijn hart volgen. Het opzoeken van de schoonheid van onze leefwereld, die magische en mysterieuze aanwezigheid van al wat leeft in onze biosfeer, en het sacrale karakter van die schoonheid proberen vastleggen op de manier die mij gegeven is, is wat met met écht enthousiasme en verlangen vervult.
Zoals ik al zei in mijn intentieverklaring in 2020, ik weet niet waarheen mijn weg me zal brengen. Maar zoals C.G. Jung ooit zei: “Als het pad vóór je duidelijk is, ben je waarschijnlijk op iemand anders’ pad”. A Biosphere Project is een ontdekkingstocht doorheen bewustzijn, en een nomadisch levensproject. De weg gaat verder, en achter elke bocht wacht een nieuw panorama.
In de blog-feed op deze pagina zal ik berichten delen die verband houden met het reisproject, en hou ik jullie op de hoogte van hoe mijn plannen evolueren. Mogelijk zal ik het schrijven van mijn eerste boek en het maken van fotografische pelgrimstochten’ combineren, aangezien ik erg graag reis en ik me ook goed kan concentreren op het schrijven als ik onderweg ben.
Wordt dus vervolgd! Vergeet niet je te abonneren op de blog van A Biosphere Project als je geen updates wil missen!
“Zodra je je op het pad begeeft, verschijnt het pad."
Rumi
"De wereld is een boek en wie niet reist, leest slechts één bladzijde."
St. Augustinus
“Zwerven en reizen herstellen de oorspronkelijke harmonie die ooit bestond tussen de mens en het Universum."
Anatole France
"Als we bedoeld waren om op één plek te blijven, zouden we wortels hebben in plaats van voeten"
Rachel Wolchin