"Als we alleen maar naar de rups keken en we niet wisten dat die een vlinder zou worden, en we zagen hem groter worden en alles opeten en niets bestuiven... dan zouden we voorspellen dat hij zichzelf tot uitsterven toe zou opvreten.
Maar op een gegeven moment krijgt de rups genoeg bloedchemie om de beweging naar de pop in gang te zetten.
De rups begint op te lossen en wordt op aminozuur-niveau gereorganiseerd tot iets (de vlinder) dat nu de planten bestuift die de rups overal heeft gedecimeerd, en de evolutie van het hele systeem helpt."
Daniel Schmachtenberger
"Buckminster Fuller zei ooit: "Probeer het bestaande systeem niet te bestrijden of te repareren. Bouw gewoon een nieuw systeem dat het oude systeem overbodig maakt en dat de juiste eigenschappen heeft”.
Daniel Schmachtenberger
Kort fragment (2 min) van een fascinerend interview met sociaal filosoof en systeemdenker Daniël Schmachtenberger, waarin die de transitie van rups naar vlinder aanhaalt als voorbeeld van een ingrijpende fase-transitie zoals degene waar de mensheid voor staat. Je vindt het volledige interview (30 min) onderaan deze post. Indien je moeite hebt met het volgen van het Engels, kun je in de YouTube videospeler de ondertiteling en automatische vertaling naar Nederlands inschakelen. In deze eerdere blogpost zie je hoe dat moet.
Beste lezers en volgers van A Biosphere Project,
Ik ben een blogpost aan het schrijven over de wereldwijde klimaat-ellende afgelopen zomer.
Daarin geef ik ook (weer eens) aan dat die klimaatcrisis niet eens het grootste probleem is waar we voor staan (zie de essays ‘Laten we niet meer praten over de klimaatcrisis, deel 1 en deel 2). Het is een symptoom van een grotere onderliggende crisis die zowat alles omvat van wat we ‘beschaving’ noemen: technologie, energie, landbouw, onderwijs, handel, de technologie van ‘inwisselbare tokens van optionaliteit’ die we gewoonlijk ‘geld’ noemen, de rivaliteit tussen natiestaten in een wereld van steeds schaarsere grondstoffen, maar ook wereldbeschouwing, filosofie, informatie en communicatie, media en ‘collective sense-making’, polarisering en desinformatie enzovoort enzoverder.
Al die crisissen opgeteld worden ook wel de ‘metacrisis’ genoemd.
Als je de convergentie van al die crisissen onder de loep neemt, kun je makkelijk de indruk krijgen dat het ‘game over’ is, en dat we op geen enkele manier nog een antwoord gaan kunnen formuleren op al die gelijktijdige beschavingscrisissen. Toch blijven er veel redenen tot optimisme en tot hoop.
Iemand die daar als geen ander over heeft nagedacht is sociaal filosoof, futuroloog en systeemdenker Daniël Schmachtenberger. Met een onverbiddelijke helderheid brengt hij alle aspecten van die ‘metacrisis’ in beeld en bovenal kan hij ook als geen ander analyseren hoe al die aspecten met elkaar verband houden en maar met succes kunnen aangepakt worden als we ze allemaal tegelijk in beeld houden bij het formuleren van oplossingen en beleidsopties. Want anders gaan onze oplossingen voor een probleem in één domein nóg grotere problemen creëren in het domein dat we buiten beschouwing gelaten hebben.
Ik heb Schmachtenberger al aan het woord gelaten in de mijmeringen, in ‘Is een boom een biljoen dollar waard?’ en ‘De belangrijkste 25 minuten van je leven’.
Hij zal nog meer aan bod komen, als één van de voornaamste denkers over de uitdagingen waar we voor staan.
Je zou denken dat zo iemand buitengewoon pessimistisch wordt van zoveel existentiële crisissen, maar dat is Schmachtenberger niet. Ook omdat hij veel oplossingen en antwoorden blijft zien, alleen op andere niveau’s dan vandaag de dag nog meestal aangekaart worden in de publieke dialoog over deze uitdagingen. En hij kan vanuit het overzicht dat hij heeft door zijn decennialange interdisciplinaire onderzoek ook verbanden, evoluties en mogelijkheden zien die nog buiten beeld blijven voor de meesten onder ons. En zoals vele andere systeemdenkers ziet hij de huidige convergentie van crisissen als een ‘fase transitie’, de vaak heftige en destructieve overgang van één stabiele toestand naar een nieuwe stabiele toestand op een ander niveau. Maar die fase transitie zal wel de participatie van ons allen vragen - we moeten niet verwachten dat ons huidige politieke systeem het zal kunnen bewerkstelligen, want ons huidige politieke systeem is een deel van de systemen die onherkenbaar zullen moeten veranderen. En daarom is het wenselijk dat we ons allemaal op een nieuwe manier gaan verbonden voelen met het collectief, eerder dan denken dat iemand anders het wel zal oplossen.
In bovenstaande twee minuten durend fragment van een buitengewoon interessant interview, neemt Schmachtenberger als analogie de transitie van rups naar vlinder. Iets waarvan we allemaal wel weten dàt het gebeurt, maar waarvan we niet genoeg beseffen hoe destructief dat proces in eerste instantie wel lijkt (en hoe onvoorspelbaar dat proces wel is op basis van het gedrag van de rups).
Ik vind het een buitengewoon doeltreffende vergelijking, en één die ons eraan herinnert hoe de schijnbare destructiviteit van heel wat processen in onze wereld nog steeds de mogelijkheid in zich dragen van een transitie naar een ander evenwicht en een mooiere wereld. Wie ziet hoe destructief het gedrag van de rups aanvankelijk is, en hoe die rups vervolgens langzaam desintegreert tot een hoopje blubber in de cocon, zou nooit verwachten dat uit die chaos een vlinder kan ontstaan, een wezen dat niet alleen prachtig is, maar ook buitengewoon belangrijk en nuttig in het ecosysteem waar die deel van uitmaakt.
Hieronder vind je ook het hele interview waaruit dit fragment genomen is. Het interview duurt 30 minuten en is heel warm aanbevolen. Heel wat mensen noemen Schmachtenberger één van ‘de intelligentste mensen op de planeet’ en ik ben geneigd het daarmee eens te zijn. Je moet er wel met heel je aandacht bij zijn en dit niet haastig tussen twee dingen in proberen meepikken: Schmachtenbergers gedachten gaan als een pijl vooruit, en hij legt verbanden en associaties die buitengewoon verhelderend zijn als je het panorama begint te zien dat hij schetst op zijn onnavolgbare manier. Er worden in deze 30 minuten heel veel dingen aangeraakt, gaande van de beschavingscrisis tot de noodzaak om ons gevoel van identiteit en onze plaats in het geheel van onze biosfeer op het diepste niveau te gaan veranderen.
Als één of andere superieure buitenaardse intelligentie zou landen op Aarde en ons vriendelijk, vastberaden en met veel begrip (als voor een rebelse tiener) zou wijzen op alles wat we fout aan het doen zijn, zou dat mogelijk ongeveer zo klinken als wat Schmachtenberger doorgaans vertelt.
Dit en andere interviews met Schmachtenberger zullen nog meer aan bod komen in deze blog, omdat Schmachtenberger nu eenmaal één van de mensen is die de totaliteit van de uitdaging waar we voorstaan als geen ander kan samenvatten. En bovenal blijft hij ook een boodschap van hoop en een visie voor een mooiere toekomst voorspiegelen. Hij is geen doemdenker: zijn heldere analyse van de grote problemen en uitdagingen waar we voor staan, gaat altijd gepaard met een even heldere analyse van wat ons te doen staat.
Meer info, interviews, essays en video’s vind je op de website van Schmachtenberger.
Schmachtenberger is ook de stichter van het ‘Conscilience Project’, waarover een andere keer wat meer.
Indien je moeite hebt met het volgen van het Engels, kun je in de YouTube videospeler de ondertiteling en automatische vertaling naar Nederlands inschakelen.
In deze eerdere blogpost zie je hoe dat moet.
Bedankt voor het lezen en kijken, tot de volgende aflevering,
Het ga jullie goed,
Filip
Het volledige interview met Daniel Schmachtenberger (30 min)
Comments