Hij die niet genoemd zal worden
- filipvk
- 5 dagen geleden
- 24 minuten om te lezen
Waarin wordt verteld over de reden waarom het goed zou zijn om de naam van je-weet-wel-wie zo weinig mogelijk of niet meer te gebruiken, waarom dat geen escapisme of ontkenning is maar juist een mogelijke opening voor meer alertheid, mededogen, zelfkennis, evolutie, verandering en verantwoordelijkheid, en hoe we mogelijk heel anders zouden kunnen gaan denken en communiceren over hij-die-niet-genoemd-zal-worden en wat we daardoor zouden kunnen gaan begrijpen over onze samenleving, met als staartje enkele bedenkingen over een mooiere wereld die ons kan wachten als we onze eigen schaduw onderzoeken.
āWoorden zijn, naar mijn niet zo bescheiden mening, onze meest onuitputtelijke bron van magie. Ze kunnen zowel schade toebrengen als genezen.ā
Albus Perkamentus in 'Harry Potter en de Relieken van de Dood'
āHeb geen medelijden met de doden, Harry. Heb medelijden met de levenden, en vooral met hen die zonder liefde leven.ā
Albus Perkamentus in 'Harry Potter en de Relieken van de Dood'
Audio versie van dit essay, voorgelezen door mezelf.
Beste vrienden,
Zoals degenen die deze blog al een tijdje volgen wel zullen gemerkt hebben, gaat het in deze blog en in de mijmeringen maar zelden over politiek.
Dat komt voor een deel omdat naar mijn mening (en die van velen die zich verdiepen in dezelfde problematiek) geen enkele politieke partij in de westerse industriƫle landen, en waarschijnlijk ook geen enkele politieke partij elders ter wereld, echt vertelt waar we aan toe zijn, wat er nodig is om de convergentie van ecologische en andere crisissen door te komen, wat er nog mogelijk is voor ons en onze toekomst, en wat er niet meer mogelijk is als we willen overleven en een bloeiende, leefbare en prachtige planeet willen nalaten aan onze kinderen en hun kinderen. Dat komt omdat alle politieke partijen ten gronde nog uitgaan van een wereldbeeld dat blijvende economische groei en steeds toenemende extractie van grondstoffen en energie inhoudt, en een exponentiƫle groei van de 'Machine', het mondiale economische systeem dat Nate Hagens het 'Superorganisme' noemt. Over waarom dat spoor echter onverbiddelijk doodloopt, heb ik al verteld in deze, deze, deze en deze blogposts.
Maar er is nog een reden: de focus van mijn onderzoek verschuift meer en meer naar andere aspecten van dat wereldbeeld, aspecten die veelal buiten ons blikveld blijven, als het water waarin een vis zwemt, een voorbeeld dat ik ook gebruikte in de recente mijmering 'Stilte (deel zes)'. Aspecten die te maken hebben met onze diepste overtuigingen over de aard van de werkelijkheid, en de aard van onszelf en de aard van datgene wat ons zo bepaalt en maakt tot wie we zijn: ons bewustzijn. Metafysica en paradigma, zeg maar, ons wereldbeeld, en ons wereldbeeld kan gezien worden als het grotendeels onbewuste 'operating system' dat ons doen en laten bepaalt op onze planeet.
Bovendien speelt veel van het huidige politieke discours, de politieke denkbeelden, de woordenschat, de grenzen van wat gedacht kan worden en wat niet gedacht kan worden, van de zeden en mores van dat hele theater, zich meer en meer af in een geest van strijd, onverdraagzaamheid, kleingeestigheid, en neigingen tot autocratische of zelfs ronduit dictatoriale neigingen, een toenemende mate extremisme en intolerantie, en een toenemende onderdrukking van andere meningen en wereldbeschouwingen.
En natuurlijk is er Ć©Ć©n iemand die dat proces als geen ander lijkt te belichamen en vooruitstuwen: hij-die-niet-genoemd-zal-worden. Ik durf te wedden dat je al weet over wie ik het heb, al heb ik zijn naam niet vernoemd.
Ik zag laatst een meme met het opschrift: "Je kan nu overal ter wereld zeggen hij is een idioot, en iedereen zal meteen weten over wie je het hebt." En dat klopt wel denk ik. Maar hoewel waarschijnlijk iedereen zal weten over wie je het hebt, zal natuurlijk niet iedereen het ermee eens zijn dat hij een idioot is. Er zijn heel veel mensen die nog steeds fanatiek geloven in zijn kracht en kunnen, en in zijn missie. Maar ik denk wel dat het waar is dat overal ter wereld mensen meteen zullen denken aan je-weet-wel-wie.
Ik wil hier overigens niet de stelling verdedigen dat hij een idioot is. Beledigende labels zijn niet per se wat we nu nodig hebben. Maar ik zou in deze tekst wat dieper willen ingaan op de reden waarom ik denk dat het verstandig zou zijn om zijn naam niet meer of zo weinig mogelijk te gebruiken, en ook zo min mogelijk foto's van hem te delen of publiceren. Daarom heb ik ook geen portretfoto van hem gebruikt aan de titel van deze blogpost, maar een foto van mooie rozen.
Net zoals zijn naam, is ook zijn gelaat een drager van een bijzondere energie, en het is vooral over die energie dat ik iets wilde vertellen. Nomen est omen, zeiden de Romeinen, een naam zegt iets over een persoon. Cambridge Dictionary geeft als een van de betekenissen van het werkwoord 'to trump':Ā "beter zijn dan, of meer belang of macht hebben dan een andere persoon of ding". Een andere betekenis in (Brits) Engels is echter: "gas lossen uit de ingewanden langs onder". Met andere woorden, scheten laten.
Beter zijn dan wie of wat dan ook, en scheten laten. Nomen est omen inderdaad. Deze dualiteit geeft al een aanwijzing over de energieƫn die werkzaam zijn in de naam die ik nu niet zal vermelden.
Hij-die-niet-genoemd-zal-worden is natuurlijk een hele bekende naam-die-er-geen-is. Vereeuwigd in de Harry Potter saga, is het een metafoor voor de kracht van een naam, en de angst voor het kwade. En zoals in de wereld van Harry hij-die-niet-genoemd-zal-worden de verpersoonlijking is van het kwade, zien velen in deze wereld 'onze' je-weet-wel-wie als de Boze, als een soort Satan. Anderzijds zijn er diegenen die in hem een soort messias zien, gezonden om de wereld te redden en dan natuurlijk 'America First'.
Zo aarzelt rebelse Amerikaanse theoloog Matthew Fox niet om hem en zijn beweging te bestempelen als een expessie van de 'Antichrist', en hij heeft al veel van zijn recente 'Daily Meditations' gewijd aan het onderbouwen van die stelling.
Matthew Fox is indertijd door paus Benedictus XVI (Kardinaal Ratzinger) uit de orde der Dominicanen gezet, onder meer vanwege zijn steun aan de Latijns-Amerikaanse bevrijdingstheologie waar Ćscar Romero een vertegenwoordiger van was. Hij is de auteur van talloze boeken over geloof en spiritualiteit, zaken die hij open, uitermate vrij en nieuwsgierig benadert op een manier die alle grote mystieke en wijsheidstradities en religies van de wereld integreert. De 'Daily Meditations' zijn dagelijkse korte posts waarin de 85-jarige theoloog onvermoeibaar zijn gedachten de wereld instuurt over politiek, ecologie, rechtvaardigheid, spiritualiteit, enzoverder.
En het toeval (of de synchroniciteit) wil dat toen ik begon te denken over het schrijven van dit essay, ook Matthew Fox een 'Daily Meditation' schreef over het niet meer gebruiken van de naam van je-weet-wel-wie.
Hier volgt een fragment uit zijn tekst:
Gebruik de naam van de wannabe-koning niet.
Onthoud dat dit een regime is en dat hij niet alleen handelt.
Ga niet in discussie met zijn aanhangers ā dat werkt niet en geeft hen het gevoel dat ze belangrijk zijn. Het geeft hen het gevoel dat ze iets gewonnen hebben.
Concentreer je op zijn beleid en daden. Concentreer je niet op zijn persoonlijkheidskenmerken, zijn uiterlijk of zijn mentale toestand.
Houd je boodschap positief; zij willen dat het land boos en bang is, omdat dit de voedingsbodem is voor hun duistere beleid.
Geen hulpeloze/hopeloze praat meer. De cijfers liegen niet: wij zijn met meer dan zij. Voel die steun.
Steun kunstenaars en de kunsten.
Pas op dat je geen nepnieuws verspreidt. Controleer de feiten.
Zorg goed voor jezelf.
Verzet je! Houd demonstraties vreedzaam. In de woorden van John Lennon: Als het erop aankomt geweld te gebruiken, dan speel je het spel van het systeem. Het establishment zal je irriteren ā aan je baard trekken, in je gezicht slaan ā om je te laten vechten. Want als ze je eenmaal gewelddadig hebben gemaakt, weten ze hoe ze je moeten aanpakken. Het enige waar ze niet mee om kunnen gaan is geweldloosheid en humor.
Als je iets over hem post of zegt, schrijf zijn daden dan niet aan hem toe, maar aan 'de Republikeinse regering'. Dit heeft verschillende effecten: de wetgevers zullen ofwel verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun band met hem, ofwel opkomen voor iets wat sommigen van hen niet bevalt; hij krijgt niet de aandacht waar hij zo naar hunkert. Zijn vertegenwoordigers zullen zich grote zorgen gaan maken over hun herverkiezing.
Gebruik (af en toe) humor.
Ik vind dit waardevolle raadgevingen, en ze resoneren voor een deel met wat ik wilde zeggen. Ik zou niet zover gaan hij-die-niet-genoemd-zal-worden een verpersoonlijking van het kwade te noemen, omdat ik denk dat de energie van het demoniseren van tegenstanders aan beide kanten van het spectrum gehanteerd wordt met als gevolg de steeds toenemende maatschappelijke polarisering, dysfunctie en de ineenstorting van elke gedeelde werkelijkheid. En bovendien heb ik zo mijn bedenkingen over het concept van het kwade, waar ik nu niet verder zal op ingaan omdat dat ons wat te ver zou voeren.
Maar Ć©Ć©n van de belangrijkste punten in Matthew's post is naar mijn mening dit: Ć©lke aandacht die je schenkt aan je-weet-wel-wie is een soort voeding voor hem, ook en misschien vooral de negatieve aandacht. Want hoewel al zeer vele specialisten terzake de diagnose van kwaadaardig narcisme hebben vooropgesteld, en het duidelijk is hoezeer hij-die-niet-genoemd-zal-worden wil geprezen of zelfs aanbeden worden, lijkt het me dat ook negatieve aandacht en zelfs haat hem voeden en doen groeien. Hij kijkt wel een soort singulariteit zoals een zwart gat, een bodemloze vortex waarin alles wat in zijn orbit komt wordt opgeslokt, en waaruit geen licht kan ontsnappen. Haat lijkt hem alleen maar groter te maken, en ook die negatieve energie geeft hem wat hij misschien bovenal verlangt: het gevoel het centrum van de wereld te zijn, almachtig, gevreesd door vijanden en aanbeden door aanhangers. Door zijn naam niet meer te gebruiken en te verwijzen naar de acties van de administratie, ontneem je hem die voeding en groei, en gaat de aandacht naar het beleid (of het gebrek daaraan) van zijn regering (als je dat woord in ernst kan gebruiken om aan te duiden wie of wat er nu aan de macht is in de VS). De energie die je-weet-wel-wie en zijn beweging voedt, kan opdrogen als ze niet langer gevoed wordt door angst en haat. Of ze kan transformeren in iets anders: in een soort verwonderd ontwaken uit een roes, met de vraag: "waar waren we in Godsnaam mee bezig"?
Zoals bij alle narcisten en toxische leiders, schuilt er onder die hang naar bewonderd en gevreesd worden, onder de nooit aflatende uitingen van woede, haat en misprijzen, onder de steeds intenser wordende oneerlijkheid en negatie van de werkelijkheid, iets geheel anders: een diepe, gapende wonde, en heel veel zelfhaat. Je hoeft geen getraind psychiater te zijn om die wonde te zien en te voelen in het geval van hij-die-niet-genoemd-zal-worden. Het is steeds hetzelfde liedje: misbruik (fysiek of mentaal), meestal door ouders, in het bijzonder door de vader. Zovele tirannen in onze geschiedenis waren ooit kinderen die genadeloos afgeranseld werden door hun vaders: onder meer Hitler en Stalin, om twee van de bekendste te noemen. In het geval van hij-die-niet-genoemd-zal-worden zal dat misbruik vooral psychologisch geweest zijn, en zijn broer stierf aan de gevolgen van alcoholmisbruik, iets waar het misprijzen van de vader wel alles mee te maken zal gehad hebben.
Maar ik ga hier niet ten gronde de psyche analyseren van je-weet-wel-wie. Dat is al genoeg gedaan door anderen. En zelfs zoiets voedt ook diens narcistische 'zwarte gat', diens aanzuigen van energie in eender welke vorm, diens monopoliseren van aandacht en intense negativiteit. Deze monopolisering van aandacht werkt bijzonder effectief: keer op keer slaagt hij in zijn doel om in het centrum van deze vortex te staan, en zich te laven aan alle zwarte donkere massa die zijn kant uitkomt, energie die hij losmaakt door zijn spiegelen van de wonde in de samenleving als geheel. Want het moet gezegd: hij-die-niet-genoemd-zal-worden is niet zomaar voor de tweede keer president geworden. Hij is een meester in het aanvoelen van de wonde in een groot deel van de Amerikaanse en bij uitbreiding Westerse samenlevingen. Hij kan die als geen ander aanspreken, en de woede, haat, angst en negativiteit in hele lagen van die samenleving valoriseren en bekrachtigen. Zoals ik tijdens de eerste ambtstermijn van je-weet-wel-wie door een commentator (ik weet niet meer wie) hoorde zeggen in een interview: "Hij geeft iedereen de toestemming om de slechtste versie van zichzelf te zijn". Doordat hij dat zelf zo ostentatief en schaamteloos is, zonder enige schroom of schijn van integriteit. Hij kan die wonde in de samenleving zo goed aanvoelen omdat hij erdoor gevormd is, ze in zich draagt, en ze beschermt tegen elke vorm van zelfreflectie, introspectie, of echt voelen. Dat is wat psychiater en auteur Scott Peck, auteur van onder meer 'The Road Less Travelled', benoemde als 'militante onbewustheid', een vorm van niet-bewustzijn van de eigen wonde die zich tot-ter-dood zal verdedigen tegen het enige dat de wonde kan helen: het Ć©cht voelen en aanraken ervan. En doordat je-weet-wel-wie zo militant en strijdvaardig bijna de hele realiteit ontkent samen met zijn eigen wonde, geeft hij iedereen de toestemming om dat Ć³Ć³k te doen. Een beetje zoals Ć©Ć©n leerling in een klaslokaal de hel kan doen losbarsten door Het Verbodene te doen tijdens een korte afwezigheid van de leerkracht. Als die dat mag, dan ik toch ook? En voor je het weet hebben alle leerlingen elke vorm van terughoudendheid laten varen en doet iedereen wat niet mag maar wel verlangd wordt.
Ook Scott Peck zegt zoals Matthew Fox dat dit militante onbewustzijn een vorm van het Kwade kan zijn, en Daar heeft Peck overigens ook een ander boek aan gewijd: 'The People Of The Lie'
Scott Peck identificeert volgende kenmerken van dat Kwade, of extreme versies van dit militante onbewustzijn:
Volgens Peck is een 'slecht' persoon:
consequent zelfbedrieglijk, met de bedoeling schuldgevoelens te vermijden en een zelfbeeld van perfectie te behouden
bedriegt anderen als gevolg van zijn eigen zelfbedrog
projecteert zijn of haar slechtheid en zonden op zeer specifieke doelwitten (zondebokken), terwijl hij of zij zich tegenover alle anderen normaal gedraagt.
haat vaak onder het mom van liefde, zowel om zichzelf te misleiden als om anderen te misleiden
misbruikt politieke (emotionele) macht (āhet opleggen van de eigen wil aan anderen door middel van openlijke of verborgen dwangā)
handhaaft een hoge mate van respectabiliteit en liegt daarvoor onophoudelijk
is consistent in zijn of haar zonden. Slechte personen worden niet zozeer gekenmerkt door de omvang van hun zonden, maar door hun consistentie (van destructiviteit)
is niet in staat om zich in het standpunt van het slachtoffer te verplaatsen (zondebokgedrag)
heeft een intolerantie voor kritiek en andere vormen van narcistische kwetsing.
De meeste slechte mensen beseffen het kwaad diep in zichzelf, maar zijn niet in staat omĀ de pijn van introspectie te verdragenĀ of aan zichzelf toe te geven dat ze slecht zijn. Daarom lopen ze voortdurend weg van hun slechtheid door zichzelf in een positie vanĀ morele superioriteitĀ te plaatsen en de focus van het kwaad op anderen te leggen. Kwaadaardigheid is een extreme vorm van wat Peck inĀ The Road Less TraveledĀ eenĀ karakter- en persoonlijkheidsstoornisĀ noemt."
Als dit bekend klinkt in verband met je-weet-wel-wie, hoeft dat niet te verwonderen.
Kwaadaardig narcisme zeg maar, de diagnose die talloze psychiaters en psychologen al hebben geleverd in verband met hem. Maar zoals gezegd, heb ik een aantal bedenkingen bij het complexe vraagstuk van het Kwade, omdat ik meen dat er misschien manieren zijn om daarover te denken die vruchtbaarder kunnen zijn dan het label van 'het Kwade'.
Hoe je het ook wil noemen, het lijkt me duidelijk dat hij-die-niet-genoemd-zal-worden een bijzonder diepe wonde beschermt tegen authentiek voelen en introspectie, en dat hij zoals Scott Peck stelt "het kwaad diep in zichzelf beseft, maar niet in staat is omĀ de pijn van introspectie te verdragen."
Hij is daarmee niet alleen: dit onvermogen tot introspectie en het 'militante onbewustzijn' is een kenmerk van misschien wel onze 'beschaving' als geheel op dit punt, en in die zin spiegelt je-weet-wel-wie de collectieve wonde in de wereld. Hij is niet zomaar hier en nu, en zolang we dat niet zien gaan we hem ook niet doen oplossen in een vuurwerk van rook of hem doen versplinteren in een miljoen verdampende stukjes zoals die andere je-weet-wel-wie, in de laatste aflevering van de Potter-saga. Hij zal steeds terugkomen, in een andere vorm als dat moet, of in een andere persoon, zolang we niet zien wat hij ons spiegelend voorhoudt. Als een doorn in ons vel, een luis in de pels, een vervelende jeuk waar geen krabben tegen helpt, zal hij ons pesten tot we het wƩl zien.
In de Potter-saga werd de naam van hij-die-niet-genoemd-zal-worden gemeden uit angst. Ik stel voor dat we dat doen niet uit angst, maar uit luciditeit en moed. Vanuit een soort aanvoelen van waar het Ć©chte probleem ligt, en dat is uiteindelijk niet bij hĆ©m. Dat vraagt van ons ook dat we bij onszelf gaan onderzoeken wat hij-die-niet-genoemd-zal-worden weerspiegelt van Ć³nze schaduw. het vraagt dat we niet langer onze superieure positie innemen en ons oordeel de wereld insturen vanuit het idee dat wijzelf boven dit soort energie staan. Het vraagt dat we onze eigen schaduw ook aan genadeloos onderzoek onderwerpen, en dat is Ć©Ć©n van de moeilijkste dingen die er zijn. Dat wij onze eigen vormen van onbewustzijn, al dan niet militant, gaan durven bekijken met meer volgehouden aandacht dan we gewend zijn. Dat wij met de wijsvinger in onze eigen wonde durven porren, en voelen wat er daar roert.
Nog wat meer synchroniciteit: net twee dagen geleden luisterde ik naar een aflevering van de podcast van Bernard Beitman, de bekende psychiater en gewezen hoofd van de faculteit psychatrieĀ aan de University of Missouri-Columbia, die al decennia lang onderzoek doet naar het fenomeen... synchroniciteit. In deze aflevering interviewde hij Dr. Philip Merry, een ander wetenschapper die al een leven lang buitengewoon gepassioneerd is door dit fenomeen en naar verluid wereldwijd de enige houder is van een doctoraat in synchroniciteit en leiderschap. Toen het gesprek kwam op hij-die-niet-genoemd-zal-worden, heeft geen van beiden zijn naam gebruikt. Philip Merry verwees enkel naar hem als 'your new president', en ook Bernie Beitman heeft, als ik me goed herinner, diens naam niet Ć©Ć©n keer vermeld. Het leek niet afgesproken, en het voelde op Ć©Ć©n of andere manier heel natuurlijk en spontaan. De naam viel niet Ć©Ć©n keer. En natuurlijk viel me dat op, daar ik al volop bezig was met het mentaal formuleren van de eerste zinnen van dit essay. En het moet gezegd: het was krachtig, die afwezigheid van de naam. Dat niet toegeven aan de zuigende vortex van dit zwarte gat, en het niet voeden van de energie van deze singulariteit die alles in diens nabijheid wil opslokken en vermalen tot enkel meer zwart en donker. Het niet benoemen van deze grootmeester van militante onbewustheid. Het maakte hem Ć©cht kleiner, en dat is wat we nodig hebben, maar dat ontslaat ons niet van de noodzaak of zelfs de plicht om te onderzoeken wat hij-die-niet-genoemd-zal-worden ons voorspiegelt, en wat in onze eigen schaduw resoneert met deze energie. Ik vond het een voorbeeld van synchroniciteit, deze podcast over synchroniciteit die mijn vermoeden bevestigt net op het moment dat deze tekst begon vorm te krijgen in mij. Over dat fenomeen van synchroniciteit later trouwens meer in toekomstige posts, omdat het heel veel vragen oproept over wie of wat wij eigenlijk zijn. En ook over de podcast van Bernie Beitman horen jullie meer in de toekomst, aangezien ik een aantal interviews uit die podcast zal delen in de komende mijmeringen.
In deze zin gaat dit alles eigenlijk niet over politiek. Eigenlijk is je-weet-wel-wie zelfs geen politicus. Behalve een paar simpele slogans heeft hij geen ideeƫn, en geen visie behalve het voeden van zijn eigen grootheidswaan en het beschermen van zijn wonde. In zijn omgeving echter vinden we wƩl politici, die eerder gewetenloos gebruik maken van diens energie, iets wat hen wel eens zuur zou kunnen opbreken, want met een 'zwart gat' valt niet te spotten en het idee dat je het kan controleren is een dwaling. Het zwarte gat heeft geen enkele interesse in wat het opslokt, en alles wat te dichtbij komt kan dat lot beschoren zijn.
Er is, zo lijkt me, een groot verschil tussen je-weet-wel-wie en de mensen die hem omringen in zijn administratie. Velen daarvan hebben een specifieke agenda, die al lang in de maak is. EƩn aspect van die agenda is 'Project 2025', een ultra-conservatief project dat niet minder beoogt dan het omvormen van de VS tot een soort autocratische en zelfs theocratische (br)oligarchie. Het wonderlijke is dat het niet eens verdoken gebeurt: de inhoud van Project 2025 was wijd en zijd bekend al lang voor de verkiezingen. Maar het is niet het project van je-weet-wel-wie. Ik kan me inbeelden dat hij wel sympathie heeft voor veel van de punten in dat project, maar het is niet zijn geesteskind en het zijn anderen die je-weet-wel-wie gebruiken om die agenda te realiseren. Ik wil dit niet aanhalen om te suggereren dat je-weet-wel-wie een onschuldige marionet is in de handen van gewiekste lieden die wƩl politici zijn. Eerder dat hij een heel ander soort wezen is dan de leden van zijn administratie. En dat zijn energie niet valt terug te voeren op een ƩƩnduidige en heldere conservatieve (of fascistische) ideologie. Hij is geen ideoloog, tenzij je grenzeloos narcisme en militante onbewustheid een ideologie wil noemen. Zijn energie lijkt me over iets anders te gaan, en de mensen die je-weet-wel-wie al een decennium gebruiken om hun agenda te realiseren, zouden die agenda waarschijnlijk niet verkocht krijgen zonder de hypnotiserende energie van je weet wel wie. En de energie is hypnotiserend omdat ze iets raakt dat onder de radar blijft van media en politiek discours. Het heeft zeker te maken met aspecten die we kunnen vatten binnen onze gebruikelijke termen: met economische achterstand, ongelijkheid, de ravage van vier decennia neoliberalisme, de groeiende onderklasse die geen enkel perspectief heeft op een toekomst zonder onzekerheid, kansarmoede, en de daarmee gepaard gaande sociale malaise, enzoverder. Dezelfde dynamieken die ook elders zorgen voor een opmars van extreem-rechts. Maar daar zal ik het nu verder ook niet over hebben, want die analyses zijn al ten overvloede gemaakt door anderen.
Ik zou willen suggereren dat we mogelijk nog verder moeten kijken, omdat die sociale malaise op zich geen rationeel verklaarbare reden geeft voor de maatschappelijke dynamiek die we nu zien ontvouwen en intensifiĆ«ren. Tenslotte heeft je-weet-wel-wie ook in de vorige ambtstermijn enkel de rijken geholpen, en heeft het merendeel van de mensen die voor hem hebben gestemd daar nooit enig voordeel uit gehaald, integendeel. Het is een mysterie dat ook al begon duidelijk te worden ten tijde van Ronald Reagan. Toen een journalist aan de bekende socioloog Francis Fukuyama, auteur van 'Het einde van de geschiedenis', vroeg hoe het te verklaren was dat zoveel mensen stemmen op figuren of partijen die hen alleen maar verder de ellende induwen, bleef Fukyama het antwoord schuldig. "Ik weet het niet", was zijn korte, lichtjes wanhopige maar tenminste eerlijke antwoord. Ik begrijp zijn verbijstering, want ik heb die lang gedeeld. Nu denk ik dat we het antwoord niet moeten zoeken in het domein van de rede, maar eerder in het domein van de mythe, en de oer-energieĆ«n die grotendeels onbewust ons doen en laten beĆÆnvloeden. We denken graag dat we rationele wezens zijn, maar ik ben met anderen van mening dat dat allerminst het geval is.
Ik denk nu dat we het antwoord eerder moeten zoeken in een soort proces dat zich afspeelt op een niveau dat veel dieper ligt dan dat van politiek, sociologie, economie of (westerse) psychologie.
Ik denk dat het succes van je-weet-wel-wie te maken heeft met het voornoemde weerspiegelen van een collectieve wonde die maar ten dele te maken heeft met de voornoemde economische achterstelling van vooral blanke laaggeschoolde segmenten van de Amerikaanse samenleving. In het weerspiegelen en bekrachtigen van de collectieve wonde heeft het naar mijn gevoel ook te maken met wat kunstenaar, filosoof en auteur Paul Levy beschrijft in zijn boek 'Dispelling Wetico'.
Uit de beschrijving van het boek:
"Er is een besmettelijke psychospirituele ziekte van de ziel, een parasiet van de geest, die zich momenteel massaal uit op het wereldtoneel via een collectieve psychose van titanische proporties.
Dit geestvirus - dat de Native Americans āwetikoā noemden - werkt heimelijk via de onbewuste blinde vlekken in de menselijke psyche, waardoor mensen zich niet bewust zijn van hun eigen waanzin en gedwongen worden om tegen hun eigen belangen in te handelen.
Wetiko is een innerlijke kanker van de ziel die onze waarnemingen kleurt en beheert door middel van heimelijkheid en uitvluchten om zichzelf via ons uit te leven terwijl het zich tegelijkertijd verbergt om niet gezien te worden. Deze 'bug' in het systeem, die niet beperkt wordt door de conventionele wetten van driedimensionale ruimte en tijd, misleidt ons door te werken met de intrinsieke projectieve neigingen van onze geest om extern aan en anders dan onszelf te lijken, waarbij hij de schijnbare buitenwereld gebruikt als canvas voor zijn volledige openbaring van zichzelf.
Wetiko vervormt, geeft vorm en configureert gebeurtenissen in de wereld op een niet-lokale manier om zichzelf synchroon uit te drukken, wat betekent dat, net als in een droom, gebeurtenissen in de buitenwereld een symbolische weerspiegeling zijn van een toestand diep in de psyche van de mensheid.
Op basis van inzichten uit de Jungiaanse psychologie, sjamanisme, alchemie, spirituele wijsheidstradities en persoonlijke ervaring laat auteur Paul Levy ons zien dat in het gif van wetiko een openbaring schuilt en een tegengif, dat ons kan helpen wakker te worden en onze samenleving weer gezond te maken. Hoe wetiko zich manifesteert - zal het onze soort vernietigen, of zal het een dieper proces van wereldwijd ontwaken katalyseren - hangt af van de herkenning van wat het ons over onszelf onthult."
Ik denk dat dit fragment al de nagel op de kop slaat: een collectieve ziekte waart doorheen onze wereld en onze 'beschaving', en om die ziekte te bezweren, zal het nodig zijn dat we datgene doen wat hij-die-niet-genoemd-zal-worden manifest niet zal doen, en waarvan hij niet wil dat eender wie het doet: de eigen schaduw onderzoeken.
Want we moeten de mogelijkheid onder ogen zien dat datgene wat zich manifesteert in hij-die-niet-genoemd-zal-worden een energie vertegenwoordigt die tegen het leven zelf is en uiteindelijk dat leven wil vernietigd zien. Die de hele planeet nog liever vernietigd zal zien dan de eigen wonde te voelen, en die alles en iedereen met zich mee de afgrond zal in sleuren eerder dan de waarheid over zichzelf te zien.
Dat is een mogelijkheid die ook George Monbiot onderzocht in de recente tekst 'Fossil Record': dat de broligarchen al dan niet onbewust streven naar de vernietiging van alles, van de hele biosfeer, terwijl zij in hun waanbeelden naar Mars ontkomen.
Ik ben het niet altijd eens met de standpunten van Monbiot, al zeker niet als het gaat over landbouw of energie. Maar in deze tekst raakt hij iets aan dat we over het algemeen over het hoofd zien, of niet durven zien: de intrinsieke apocalyptische vernielzucht van je-weet-wel-wie, en bij uitbreiding van de oligarchen die gebrand lijken om onze levende planeet tot een hoop as te verschroeien. Iets waar ook Naomi Klein het over had in haar recente tekst over 'End Times fascism'
Het is een mogelijkheid die Amerikaans filosoof Norman O. Brown al opperde in de jaren vijftig van de vorige eeuw, in het meesterwerk 'Life Against Death'. Hierin stelde hij dat de mensheid onbewust streeft naar zelfvernietiging, iets wat niet zo moeilijk is om te geloven als je de wereld-ellende van deze en vorige eeuw overschouwt. Ik zal hier nu niet dieper ingaan op de reden die Brown geeft voor die neiging tot zelfdestructie, want 'Life Against Death is een bijzonder complex werk met verregaande exploraties van onze collectieve onbewuste, een boek dat erg excentriek is en van de lezer veel vraagt. Maar er zijn overeenkomsten met het begrip Wetico: ook Brown ziet de mens als een soort die 'ziek' is en in diepe onvrede met zichzelf leeft.
In de Native American kosmologie, is Wetico een soort collectieve psychose, die ontstaat doordat een groot deel van onze psychische energieƫn en inhouden buiten ons eigen blikveld blijven. Deze psychose opereert op 'demonische, archetypische en magische niveau's in ons bewustzijn', en kan enkel op die niveau's aangepakt worden. Daarom ook dat geen 'rationele' argumenten tot nu toe enig effect hebben gehad op het succes van hij-die-niet-genoemd-zal-worden: dat succes is het gevolg van een irrationeel proces en een collectieve psychose. Een symptoom van een collectieve onwil om de eigen wonde te onderzoeken, en de noodzaak om die wonde te blijven projecteren op de ander.
Als je-weet-wel-wie een manifestatie is van Wetico, is hij zeker niet de enige. Bij uitbreiding lijken veel van de mensen in zijn entourage ook behelst door (zelf)destructieve neigingen. En ik zou zeker niet stellen dat deze ziekte een exclusieve eigenschap is van de Republikeinse partij: het hele systeem van 'electorale oligarchie' dat bestaat in Westerse landen, een systeem dat we onterecht 'democratie' noemen maar nog steeds veruit verkieslijker is dan een echte autoritaire staat of een dictatuur, kan samen met het kapitalisme waar het zo nauw mee verbonden is misschien beschouwd worden als een uiting van Wetico. De wereld is al langer ziek, al van lang voor je-weet-wel-wie president werd. En heel wat uitermate destructieve processen die zich nu manifesteren die qua wreedheid, zinloosheid en misprijzen voor het leven een nieuw niveau bereiken, schijnen te wijzen in de richting van een intensifiĆ«rende fase in Wetico, een nieuwe fase die de destructie van het leven als een mogelijkheid lijkt te suggereren. De genocide in Gaza, die gebeurt met toestemming en dagelijkse steun van de meeste Westerse industriĆ«le landen, is een evident voorbeeld, net als de zinloze slachting in OekraĆÆne die nu al het vierde jaar ingaat, of de grenzeloze wreedheid van de conflicten in Soedan en Congo. Ook de pertinente onmacht of onwil om iets wezenlijks te ondernemen om de dreigende ineenstorting van ecosystemen te voorkomen, en de levende biosfeer van deze planeet, ons enige thuis, te redden van de ondergang en te vrijwaren voor toekomstige generaties en voor al het leven waarmee we die planeet delen, kan gezien worden een andere manifestatie van Wetico.
'Dispelling Wetico' is Ć©Ć©n van de boeken die op mijn stapel 'te lezen' ligt. Ik heb er wel al wat diagonaal in gelezen en ook al wat bladwijzers aangebracht bij zinnen en hoofdstukken die me opvielen. Synchroniciteit indachtig, heb ik het boek nu intuĆÆtief geopend op een aantal bladzijden, en zowaar trof ik elke keer bijzonder verhelderende fragmenten aan. Het is een procedĆ© dat ik wel vaker hanteer tegenwoordig. Aangezien ik niet de tijd heb om al de boeken in de 'te lezen' stapel ook daadwerkelijk van voor tot achter te lezen, vertrouw ik voor een deel op dat fenomeen van synchroniciteit om me te gidsen naar de informatie die ik op een bepaald moment nodig heb.
Ik zal nu enkele van deze fragmenten delen, omdat ik meen dat ze wijzen in de richting van een belangrijke manier van om te gaan met dit fenomeen van Wetico, het fenomeen van de schijnbare vernielzucht van het militante on-bewustzijn van je-weet-wel-wie, die alles en iedereen in de val dreigt mee te slepen. En de fragmenten wijzen ook op hoop, en op de noodzaak voor ons allen om wakker te worden en de uitdaging aan te gaan:
"De wetiko-ziekte is geen uitdrukking van het persoonlijke onbewuste, hoewel ze zich op unieke manieren via individuen manifesteert. Het is veeleer een ziekte van de ziel die een uitdrukking is van een verstoring in het collectieve onbewuste zelf. Volledig ontwikkelde wetiko's zijn ten prooi gevallen aan, overgenomen door en in de greep geraakt van het archetypische rijk van het collectieve onbewuste, een krachtigere energie die zich via hen uit. Wanneer een archetype dat alle mensen gemeen hebben tot leven komt, heeft het een kracht die mensen van binnenuit fascineert, omdat het de kracht is van het collectieve onbewuste dat wordt geactiveerd. Wanneer een archetype wordt geactiveerd, raakt het ons onder de gordel en niet in ons hoofd. Het is ons sympathische zenuwstelsel dat in zijn greep wordt gehouden, zodat rationele logica en feiten weinig effect hebben. Wanneer een archetype in ons wordt gemobiliseerd, werkt het op ons als een verdovend middel, met een bijzonder hypnotiserend effect dat ons bewusteloos maakt. Het beeld van Dorothy en haar vrienden die in slaap vallen in het papaverveld terwijl ze de Smaragdstad naderen in de film The Wizard of Oz, symboliseert deze archetypische situatie waarin we in de ban raken wanneer we de heilige archetypische dimensie naderen.ā (p.60)
"Tot ons voordeel komen spirituele wekkers, natuurlijke stimulansen van helder bewustzijn, spontaan tevoorschijn in en uit de droomachtige aard van het universum, waarbij ze de totalitaire psychose die wetiko wordt genoemd, weerspiegelen, uitdrukken en onthullen. Dit wil zeggen dat wetiko ons vernietigt, maar tegelijkertijd - potentieel - wakker maakt. Alles hangt af van of we herkennen wat ons wordt onthuld en hoe we daarop reageren. De keuze is echt aan ons.
We vatten in onszelf en 'zien' werkelijk de aard van de wetiko-ziekte ā 'vampier/kannibaalpsychose' ā wanneer we ons realiseren dat, net als in een droom, de volledige manifestatie ervan in het wereldtheater een weerspiegeling is van een proces dat zich diep in onze ziel afspeelt. We dromen allemaal samen de wetiko-epidemie. Door op deze manier door onze ervaring heen te kijken, krijgen wereldgebeurtenissen een zekere transparantie en worden we ook transparant voor onszelf. Door onszelf te doorzien en de donkere kant van onszelf te hebben gedragen, zijn we niet langer in dezelfde mate overgeleverd aan de duisternis. Deze intimiteit met onszelf stelt ons in staat om een rol te spelen in het veld van het zijn, als 'psychische T-cellen' die helpen bij het genezen van de kwaadaardige kanker in het collectieve politieke lichaam van de wereldziel.ā (p.177)
"Wetiko... is vergelijkbaar met de manier waarop de krachten van Mara, de Boze, die de bijna verlichte Boeddha aanviel terwijl hij onder de Bodhiboom mediteerde, in werkelijkheid een geheime bondgenoot van Boeddha waren, want zonder Mara's uitdaging zou Boeddha nooit de kracht van verlichting hebben ontwikkeld. Mara, die in Boeddha's droom als een droomfiguur verscheen, was een aspect van Boeddha's eigen bewustzijn dat was bedacht om deze zeer impopulaire, vijandige rol te spelen en zo Boeddha te helpen verlichting te bereiken. Op een vergelijkbare manier worden de hoogste deugden van de mensheid opgeroepen wanneer we worden geconfronteerd met het kwaad. Als de obstakels die wetiko ons oplegt niet zouden bestaan, zouden ze opzettelijk moeten worden gecreĆ«erd en uitgevonden, want door obstakels te overwinnen ontwikkelen we de hogere kwaliteiten die we nodig hebben. Als we bijvoorbeeld een zaadje in onze handpalm leggen, groeit het niet, maar wanneer datzelfde zaadje onder de grond wordt begraven, wordt het door de weerstand van de aarde geĆÆnspireerd om naar het licht te groeien en zijn potentieel te realiseren. In het kwaad van het wetiko-virus zit een eigen psychisch vaccin verborgen, een potentiĆ«le inenting tegen onze eigen onwetendheid en luiheid, die ons zullen overweldigen als we ze niet overwinnen. Het bestaan van het wetiko-virus dwingt ons om ons onderscheidingsvermogen te versterken, anders worden we volledig uitgebuit. Het virus eist dat we onberispelijkheid in onszelf cultiveren, anders maken we geen schijn van kans. Wetiko test ons om er zeker van te zijn dat we optimaal gebruik maken van onze goddelijke gaven. Wetiko eist letterlijk dat we onze kracht gebruiken en ons verzetten tegen zijn onderdrukking, zodat we ontdekken hoe we uit onze slavernij kunnen stappen en vrij kunnen worden, of anders! In plaats van een typisch virus dat muteert om resistent te worden tegen onze pogingen om het te genezen, dwingt het wetiko-virus ons om ten opzichte van het virus te muteren. Het is alsof het kwaad van wetiko zelf het instrument is van een hogere intelligentie. Deze hogere macht verbindt ons, door de openbaring en het begrip van wetiko, met een heilige, creatieve bron in onszelf. Het wetiko-virus is de grootste katalysator van de evolutie die de mensheid ooit heeft gekend, en ook niet heeft gekend."(p.261-262)
Zoals we allemaal wel weten, kunnen slechte dingen onvermoed ook gunstige gevolgen hebben. En kan de redding nabij zijn als de nood het hoogst is. Ik denk dat ik niet de enige ben die gelooft dat zelfs de schijnbare irrationele vernielzucht van hij-die-niet-genoemd-zal-worden op een bepaalde manier, die we nu nog niet kunnen zien, ook goede gevolgen kan hebben. Het kan bijna niet anders. Maar zoals Paul Levy zegt, zal het van ons afhangen, van de keuzes die we maken in hoe we reageren op je-weet-wel-wie en zijn entourage, en op andere uitingen van de schijnbare ziekte waar de wereld aan lijdt. Het kwade, of de ziekte, of het virus, kan een uitnodiging zijn om onze eigen schaduw te onderzoeken met meer volgehouden aandacht dan we gewend zijn, om uit onze 'comfortzone' te stappen en onze persoonlijke verantwoordelijkheid op te nemen voor het tot stand brengen van een "mooiere wereld waarvan ons hart weet dat die mogelijk is", zoals filosoof Charles Eisenstein dat noemt in het gelijknamige boek.
Als we de negatieve energie, de destructieve kracht, de zinloze wreedheid van Wetico aan het werk zien in mensen als je-weet-wel-wie, of in andere figuren, instellingen en processen, dan mag ons dat niet moedeloos maken maar moet het ons juist wakker maken, en ons aanzetten om alles te geven wat we in ons hebben om zƩlf het 'anti-virus' te worden, en onze verantwoordelijkheid op te nemen voor een mooiere wereld. Maar daartoe is het dus niet voldoende om gewoon maar boos te zijn, te schelden en roepen op hij wiens naam ik niet zal noemen. Eerder is de uitnodiging om onze eigen duisternis aan nauwgezet onderzoek te onderwerpen, en te voelen welk deel van ons (onbewust of bewust) resoneert met de energie van hij-die-niet-genoemd-zal-worden.
En ook is het nodig om buiten de aantrekkingskracht te blijven van de naam van je-weet-wel-wie, en de krachten van diens militante onbewustzijn niet te voeden door meer aandacht. Jazeker, we moeten protesteren, manifesteren, ons laten horen, niet enkel in verband met je-weet-wel-wie maar ook als respons op gelijkaardige processen die in Europa en elders ter wereld plaatsvinden. We worden allemaal geroepen om 'activist' te worden, een woord waar ik niet van houd maar nu even gemakshalve gebruik. Maar we moeten dat doen niet uit haat of woede maar uit liefde voor het leven, en voor het wonder van deze planeet, de enige die ons thuis is. Laten we de dodelijke aantrekkingskracht van het zwarte gat dat het (on)bewustzijn van hij-die-niet-genoemd-zal-worden ontwijken en de pijlen richten op het grotere systeem dat onze planeet levend opvreet, en waarvan hij slechts Ć©Ć©n manifestatie is. Een onbewuste manifestatie, die evenwel tallozen hypnotiseert en meesleept in de ziekte, en in de val in het zwarte gat. Ieder van ons kan een deel zijn van het tot stand komen van een andere, mooiere wereld, en laat je-weet-wel-wie dan de finale 'wekker' zijn, de catalysator die ons allen wakker maakt en in ons volle potentieel doet stappen.
Men zegge het voort.
NamastƩ.
